یکی از دوران مهم زندگی هر فردی دوران سالمندی است که باید به آن توجه ویژه‌ای شود چراکه با توجه به بالا رفتن سن امید به زندگی و کم شدن زادوولد در کشورهای توسعه‌یافته بیش‌ازپیش باید موردحمایت قرار گیرند.روز اول اکتبر، ۹ مهر که به‌عنوان روز سالمندان شناخته‌شده است که هرساله جشن‌هایی را برای حمایت از این افراد به خود می‌بیند.
تغییرات دوران سالمندی در بعدهای مختلفی قابل‌بررسی است که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت:
- بعد رفتاری
- بعد شناختی، هیجانی و اجتماعی
- بعد جسمانی
بعدهای نام‌برده خود هرکدام به دسته‌های بیشتری قابل تقسیم هستند:
بعد جسمانی:
-
تغییرات حسی:
- شنوایی: ۳۰% از سالمندان عزیز با مشکلات شنوایی مواجه هستند. ۲۵% این افراد تا سن ۶۰ سالگی و ۷۵% باقی‌مانده این افراد تا سن ۸۰ سالگی با مشکل شنوایی مواجه خواهند شد.
- بینایی: شاید اکثر سالمندان بینایی قوی و خوبی داشته باشند اما به‌طور معلول از اوایل دوره پنجم زندگی این افراد با مشکل بینایی روبرو خواهند شد.
- چشایی و بویایی: قوای بویایی و چشایی همانند دیگر قوای انسانی نیز دچار تغییراتی می‌شود. جوانه‌های چشایی معمولاً از سن ۸۰ سالگی به بعد به‌طورمعمول دچار افت عملکرد می‌شوند. همچنین برخی از سالمندان کاهش حس بویایی را تجربه می‌کنند و این امر به دلیل وجود مشکلاتی در گیرنده‌های بویایی است.
- لامسه: لامسه یکی از حواس پنجگانه و مهم انسان‌ها در طول زندگی است که وقتی به سن سالمندی می‌رسند با تغییراتی از قبیل پوست‌پوست شدن، چروک شدن و… مواجه می‌شوند که سالمندان را نسبت به درد و آسیب حساس خواهد کرد.
-
تغییرات استخوانی و اجتماعی:
فشرده شدن دیسک‌های مهره‌ای کوتاه شدن ستون فقرات عمده‌ترین دلیل کوتاه شدن قد افراد است. آقایان معمولاً تا سن ۶۰ سالگی و بانوان تا سن ۷۰سالگی با افزایش وزن روبرو هستند اما از این سن به بعد به‌صورت تدریجی وزن آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.
در سالمندان افزایش چربی و کاهش ماهیچه رواج بسیار دارد که درنتیجه باعث کم شدن قدرت عضلانی خواهد شد. در سنین بالا مفاصل مشکلی اساسی را برای سالمندان ایجاد می‌کند و شایع‌ترین مشکل در بین این افراد آرتروز است.
بعد شناختی:
شناخت فرایندی است که در پی عملکرد مغز رخ می‌دهد. مغز افراد در طول‌افزایش سن دچار تغییراتی می‌شود و ازآنجاکه شناخت به‌واسطه مغز صورت می‌گیرد طبیعی است که با افزایش سن شناخت در سالمندان دچار تغییراتی شود.
گنجایش و توانایی حافظه در به خاطر سپردن خاطرات و اتقافات روزمره با افزایش سن دچار کاهش می‌شود. چنین کاهشی بیشتر در حافظه فعال مانند حفظ کردن یک شماره تلفن مشهود خواهد بود. دراین‌بین نیز حافظه سالمندان که مربوط به بخش خاطرات است کمتر دچار تغییرات خواهد شد.
یکی از نقاط مثبتی که در سالمندان رخ می‌دهد افزایش دایره لغات آن‌ها است که با توجه به افزایش سنشان با کلمات بسیاری برخورد و در ذهن خود به ثبت رسانده‌اند.
بعد هیجانی:
محققان بر این باورند که سالمندان و کسانی که ازنظر روانی به تکامل رسیده‌اند اطلاعات بیشتری نسبت به احساسات درونی خوددارند. این تکامل و اطلاعات نسبت به احساسات درونی باعث می‌شود که افراد در هنگام تصمیم‌گیری‌ها به‌صورت هیجانی عمل‌نکرده و بیشتر به جنبه‌های مثبت و منفی‌ای که بر روی آن‌ها اثر می‌گذارد بپردازند.
بعد اجتماعی:
ازنظر اجتماعی تغییراتی که در دوره سالمندی برای افراد رخ می‌دهد همانند: فوت همسالان و دوستان، فوت همسر، بازنشستگی و …. تأثیرات مثبت و منفی بسیاری بر زندگی این افراد خواهد گذاشت که این تأثیرات برای هر فرد شخصی‌سازی و به زندگی شخصی سالمند بستگی خواهد داشت.
بعد رفتاری:
یکی دیگر از مشکلاتی که سالمندان با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند مشکلات خواب است که در آقایان از سن ۳۰ سالگی و در بانوان از سن ۵۰ سالگی به بعد نمایان می‌شود. به همین دلیل ما سعی داریم برخی از دلایلی که باعث وجود مشکلات در خواب سالمندان می‌شود را نام ببریم. این مشکلات عبارت‌اند از: عوامل فیزیولوژیک، عوامل پزشکی، داروهای خاص بیماری‌های روانی، اختلال خواب اولیه، عوامل رفتاری-اجتماعی، خانوادگی و عوامل محیطی.
آلزایمر:
مهم‌ترین بیماری دوران سالمندی آلزایمر است، که شایع‌ترین آن‌ها نیز است. این بیماری با آسیب رساندن به حافظه کوتاه آغاز می‌شود. با توجه به آمارهایی که به ثبت رسیده است در هر ۴ ثانیه یک نفر به بیماری آلزایمر دچار می‌شود. شایع‌ترین نوع دمانس همان آلزایمر است که با شروع تدریجی و پیشرفتی مداوم صورت می‌گیرد و باگذشت زمان حافظه و توانمندی‌ها ذهنی سالمندان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بر اساس داده‌هایی که به‌دست‌آمده امروزه ۳۶ میلیون نفر به بیماری دمانس دچار هستند و هر ۲۰ سال این تعداد دو برابر خواهد شد.
